ၾကြတုိင္း လွမ္းတုိင္း အမွတ္သတိ ျဖစ္ေစ၍။ (ဓာတ္ပံု-ေရႊဥမင္ ေတာရ)

တရားတက္ရန္ လြယ္ကူျမန္ဆန္ေစေသာ အေသးစိတ္အမူအရာ ရႈမွတ္နည္းကုိ သိလုိသူမ်ားအတြက္ ေရးသားအပ္ပါသည္။

အေသးစိတ္ အမူအရာ ရႈမွတ္ျခင္းသည္ ကာယာႏုပႆနာ ဦးေဆာင္ေသာ သတိပဌာန္ ျဖစ္၍ ကုိယလက္လႈပ္ရွားစဥ္ ျဖစ္ေသာ စိတ္အၾကံမ်ားကုိပါ ထည့္သြင္းရႈမွတ္ေသာအခါ စိတၱာႏုပႆနာပါ ပါဝင္္လာသည္။ ကုိယ္လက္၏ ေညာင္းညာကုိက္ခဲျခင္း၊ ယားယံျခင္း၊ ေရဆာေရငတ္ျခင္း စသည္မ်ားကုိ ထည့္သြင္းရႈမွတ္ေသာအခါ ေဝဒနာႏုပႆနာပါ အက်ံဳးဝင္လာသည္။ အေသးစိတ္ အမူအရာမ်ား၊ စိတ္က ဦးေဆာင္ျဖစ္ေနေသာ အေတြးအၾကံမ်ားကုိ လုိက္လံမွတ္သားရင္း ရုပ္နာမ္တုိ႔၏ ျဖစ္ပ်က္ကုိ ထင္ရွားသိသာလာေသာအခါ လကၡဏာေရး သံုးပါးကုိ ဆင္ျခင္၍ ဓမၼႏုပႆနာ ျဖစ္လာသည္။

အေသးစိတ္အမူအရာ ရႈမွတ္ျခင္းကုိ မိမိေနအိမ္၊ အခန္းထဲတြင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါသည္။ စိတ္ကုိ ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ေစ၍ လႈပ္ရွားမႈတုိင္းကုိ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေႏွးႏုိင္သမွ် ေႏွးေအာင္ သတိထား၍ ျပဳလုပ္ပါ။ လုပ္သမွ်ကုိလည္း စိတ္က လုိက္မွတ္သားပါ။

ေယာဂီသည္ ေျခလွမ္းတုိင္း ၾကြဆဲ၊ လွမ္းဆဲ၊ ခ်ဆဲ ခဏတုိ႔တြင္ ၾကြတယ္၊ လွမ္းတယ္၊ ခ်တယ္ ဟု မွတ္သားပါ။ ေျခဖဝါး ၾကြလုိက္လွ်င္ ၾကြတယ္၊ လွမ္းလွ်င္ လွမ္းတယ္၊ ခ်လွ်င္ ခ်တယ္ဟု ရႈမွတ္ပါ။

ပစၥည္းတစ္ခုခုကုိ ယူလုိေသာ္ ယူခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာမႈကုိ အရင္ ရႈမွတ္ပါ။ ထုိ႔ေနာက္ လက္လွမ္းတယ္၊ ေရြ႔တယ္၊ ထိတယ္၊ ကုိင္တယ္၊ ယူတယ္ စသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ရႈမွတ္ပါ။

ဥပမာ- ေရေသာက္လုိေသာ္
ေရေသာက္ခ်င္တယ္-ဟု စိတ္က ျဖစ္လာသည့္ အၾကံကုိ အရင္ ရႈမွတ္ပါ။ ထုိ႔ေနာက္ ေရအုိးဆီ လွမ္းခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာျခင္းကုိ လွမ္းခ်င္တယ္-ဟု ရႈမွတ္ပါ။
ေျခဖဝါး ၾကြလာျခင္းကုိ ၾကြတယ္၊ လွမ္းဆဲခဏတြင္ လွမ္းတယ္၊ ေျဖဖဝါး ျပန္ခ်လွ်င္ ခ်တယ္ -- ရႈမွတ္ပါ။ ေျခလွမ္းတုိင္း ဤသုိ႔ ရႈမွတ္ပါ။

ေရအုိးအနား ေရာက္လွ်င္ ေရခပ္ခ်င္တယ္ဟု ျဖစ္လာသည့္ စိတ္ကုိ ေရခပ္ခ်င္တယ္-ဟု လုိက္ရႈမွတ္ပါ။ ထုိ႔ေနာက္ လက္ဆန္႔လာလွ်င္ ဆန္႔တယ္၊ လက္လွမ္းတယ္၊ ေရခြက္ကုိ ထိလွ်င္ ထိတယ္၊ ေရအုိးအဖံုးဖြင့္လွ်င္ ဖြင့္တယ္၊ ေရခပ္လွ်င္ ခပ္တယ္၊ ေသာက္လွ်င္ ေသာက္တယ္ လုိက္ရႈမွတ္ပါ။ ေရခြက္ႏွင့္ ႏႈတ္ခမ္း ထိလွ်င္ ထိတယ္၊ ေရေသာက္ (မ်ိဳခ်)လွ်င္ ေသာက္တယ္ မွတ္ပါ။ ေရခြက္ ျပန္ခ်လွ်င္ ျပန္ခ်တယ္-ဟု မလြတ္တမ္း ရႈမွတ္ပါ။

ဘုရားကန္ေတာ့လွ်င္ ျဖည္းျဖည္း ကန္ေတာ့၍ လက္အုပ္ခ်ီျခင္းမွ စ၍ လက္အစံုႏွင့္တကြ ခႏၵာကုိယ္ ေရွ႔သုိ႔ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ကုိင္းညြတ္က်လာျခင္းကုိ စိတ္က အဆင့္ဆင့္ လုိက္မွတ္ပါ။ လက္အုပ္ ပူးလာလွ်င္ ပူးတယ္၊ နဖူးဆီ ထိလာလွ်င္ ထိတယ္၊ ေရွ႕ကုိ ညြတ္လာလွ်င္ ညြတ္တယ္၊ ဦးခ်လွ်င္ ဦးခ်တယ္၊ နဖူးႏွင့္ ၾကမ္း ထိလွ်င္ ထိတယ္၊ ျပန္ခြာလွ်င္ ခြာတယ္၊ နဖူး ျပန္ၾကြတက္လာလွ်င္ ၾကြတယ္ အေသးစိတ္ စိတ္က လုိက္မွတ္ပါ။
အသံၾကားလွ်င္ ၾကားတယ္၊ ပူလွ်င္ ပူတယ္ လုိက္မွတ္ပါ။

ျမင္သမွ်ဆီ စိတ္အာရံုေရာက္လွ်င္လည္း ျမင္တယ္၊ ျမင္တယ္ ဟု မွတ္သားပါ။

စိတ္ျပန္႔လြင့္ျခင္းကုိလဲ မေလြမေသြ ၾကံဳရတတ္ပါသည္။ ေတြးလွ်င္ ေတြးတယ္၊ တစ္ဦးဦး၊ တစ္ခုခုကုိ သတိရလွ်င္ သတိရတယ္၊ သတိရတယ္၊ စိတ္ညစ္လွ်င္ စိတ္ညစ္တယ္၊ စိတ္ညစ္တယ္-- စသည္ျဖင့္ ရုပ္ႏွင့္စိတ္က ဘာလုပ္လုပ္ လုပ္သမွ်ကုိ လုိက္ရႈမွတ္ပါ။

ျဖည္းျဖည္းခ်င္း လုပ္သြားလွ်င္ ေနာက္ရက္မ်ားတြင္ ကုိယ္အမူအရာကုိ ပုိမုိ္ ေႏွးေကြးစြာ လုပ္ႏုိင္လာျပီး အမွတ္သတိမ်ားလည္း ပုိအားေကာင္းလာပါလိမ့္မည္။ ထုိအခါ မ်က္ေတာင္ အဖြင့္အပိတ္ကအစ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း လႈပ္ရွားျပီး မ်က္စိဖြင့္လွ်င္ ဖြင့္တယ္၊ မ်က္ေတာင္ခတ္လွ်င္ ခတ္တယ္ လုိက္မွတ္ပါ။

ေျခလွမ္းၾကြလွ်င္ ၾကြတယ္၊ လွမ္းတယ္၊ ခ်တယ္သာ မကေတာ့ဘဲ ၾကြခ်င္စိတ္၊ လွမ္းခ်င္စိတ္မ်ားပါ ထည့္ရႈမွတ္ႏုိင္လာပါမည္။ ၾကြခ်င္တယ္- ၾကြတယ္၊ လွမ္းခ်င္တယ္-လွမ္းတယ္၊ ခ်ခ်င္တယ္-ခ်တယ္ -- ဟု စိတ္ (နာမ္) ေေရွ႕ေဆာင္၍ ရုပ္က လႈပ္ရွားသမွ်ကုိ စိတ္ကုိေရာ ရုပ္ကုိပါ မလြတ္တမ္း လုိက္မွတ္ပါ။

တရားထုိင္ေတာ့မည္ဆုိလွ်င္ ထုိင္ခ်င္တယ္ -ဟု ျဖစ္ေသာ စိတ္အၾကံကုိ ရႈမွတ္ပါ။ ထုိ႔ေနာက္ ေျခလွမ္း ေရြ႕လာျခင္းကုိ မွတ္ပါ။ တရားထုိင္မည့္ ေနရာသုိ႔ ေရာက္လာျခင္း၊ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ကုိယ္ကုိ ေကြးညြတ္၍ ဒူးေထာက္ျခင္း၊ ဘုရားကန္ေတာ့ျခင္း၊ တရားထုိင္ရန္ တင္ပလႅင္ (သုိ႔မဟုတ္) မိမိအဆင္ေျပသလုိ ထုိင္လုိက္ျခင္းမ်ားကုိ ေရွ႕ျဖစ္ေသာ စိတ္အၾကံႏွင့္တကြ လုိက္မွတ္သားပါ။

တရားရႈမွတ္ရာတြင္ ဝင္ေလထြက္ေလကုိ ရႈမွတ္ျခင္း၊ ဝမ္းဗုိက္ ေဖာင္းတယ္-ပိန္တယ္ ရႈမွတ္ျခင္းတုိ႔တြင္ မိမိႏွစ္သက္ရာ၊ မိမိႏွင့္ အဆင္ေျပ လြယ္ကူရာကုိ ရႈမွတ္ႏုိင္သည္။ အဆစ္အျမစ္ကုိက္ ေဝဒနာ၊ ခ်ဥ္ဆီအားနည္းမႈတုိ႔ေၾကာင့္ ၾကာၾကာ မထုိင္ႏုိင္ေသာ ပုဂိဳလ္မ်ား အေသးစိတ္ အမူအရာကုိ ဦးစားေပး ရႈမွတ္ျခင္းသည္ သင့္ေလ်ာ္သည္။ တရားထုိင္က်င့္ မရွိ၍ ၾကာၾကာမထုိင္ႏုိင္ဘဲ စိတ္ပ်က္အားငယ္လာလွ်င္လည္း အေသးစိတ္ အမူအရာကုိ ေျပာင္းလြဲရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ဆက္လက္အားထုတ္ႏုိင္သည္။